Багшын  хэшээлэй  шэнжэлгэ

      Табадахи класста «Тоогой нэрэ» гэһэн темэдэ үнгэргэгдэһэн хэшээл хадаа  урда үзэһэнөө дабталгын хэшээлэй нэгэн болоно. Морфоли гэһэн раздел соо «Юумэнэй нэрын» һүүлдэ, «Тоогой нэрэ» үзэлгын түрүүшын хэшээл болоно. Хэшээлээ үнгэргэхын тула урдаа иимэ гурбан зорилгонуудые табяаб:

1) тоогой нэрэ гэһэн темэ дабтаха, ойлгуулха;

 2) һурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ;

 3) һургуулиидаа дурлал түрүүлжэ, омогорхол хүмүүжүүлхэ.

Хэшээл хадаа  иимэ шатануудһаа бүридэнэ:

Оролто үгэ
Дабталга
Словарна хүдэлмэри
Шэнэ темэ ойлгуулга  
Физминутка
Бэхижүүлгэ
Хэшээлэй дүн гаргалга
Гэрэй даабари үгэлгэ

      Шата бүхэнэй һүүлдэ һурагшадаар тобшолол гаргагдажа,  өөрөө заһажа ойлгуулхаяа оролдоһон байнаб. Шэнэ темэ үзэлгэдэ орохынгоо урда словарна диктант бэшээбди. Шэнэ темэ гарахадаа  хэһэгээр ажал ябуулагдажа, жэшээ дээрэ оложо бэдэрэлгын хүдэлмэри үнгэргэгдөө. Хэшээлдэ медиапроектор хэрэглэжэ, үхибүүдэй һонирхол татаха гэжэ оролдоһон байнаб. Үхибүүдтэ бүлэг бүлэгөөр диференцированна даабаринууд үгтөө.

    Үхибүүд хэшээлдээ ехэ оролдосотойгоор хандажа, даабаринуудаа бултыень дүүргэһэн байна. Хүмүүжүүлгын зорилго яагаад бэелүүлэгдээб гэхэдэ, оньһон үгэ абажа, удхаарнь хөөрэлдөө үнгэргэгдэбэ. Хэшээл урдаа табиһан зорилгонуудаа бэелүүлжэ шадаа гэжэ хэлэхэ байнаб.

 

 

 

 

Буряад литератураар классһаа гадуур  хэшээл 

Темэ:  Еһо  заншалаа сахия!. ,

Зорилгонууд: 1. үндэһэн  еһо заншалаа Һэргээн, сахижа ябахыень һургаха;

                        2.түрэл  арадайнгаа  еһо заншал һурагшадта гүнзэгыгөөр ойлгуулан,.арадайнгаа  аман зохеолдо дуратайгаар  хүмүүжүүлэн  наада үнгэргэхэ;

Хэрэгсэлнүүд: проектор, карточканууд, карандашууд г.м.

 

                                                                                        «Заншал соомнай халуухан сай,

                                                                                         Заншал соомнай хани барисаан,

                                                                                         Заншал соомнай галай бадараан!»

                                                                                                                    ( Ц-Д Дондокова )

Хэшээлэй ябаса

Үхибүүд  буряад  хубсаһа  үмдэнхэй,  хоер бүлэг боложо хубаарна.Хэшээлдэ һууһан багшанар жюридэ орожо, үхибүүдэй харюунуудые сэнгнэнэ.

I.Оролто үгэ

     - Мүнөөдэр үхибүүд бидэ буряад арадайнгаа ёһо заншал  һэргылжэ,  хэшээл- наада үнгэрэхэбди.

       Энэ наадамнай иимэ  шатануудһаа бүридэхэ:

«Арадайм алтан һургаалнууд»
«Заншалта найр нааданууд»
«Хэн һүбэлгэн бэ?»
«Үреэл тогтохо болтогой!»
«Буряад арадайм нааданууд»
«Наадан дээрэ ерэбдил даа!»

II. Нааданай эхилэлгэ

 

1)«Арадайм алтан һургаалнууд» гэһэн шата соо таанадта даабаринууд үгтэхэ, эдэ даабаринуудые команда бүхэн урда гараад, харуулжа үгэхэ.

Жэшээлхэдэ: «Хүгшэн аха заха хүнүүдээр уулзахадаа, ……- яагаад мэндэшэлхэ ёһотойб?

-Энээнһээ ондоогоо үхибүүд ямар арадай заабаринуудые мэдэнэ гээшэбта?

-һурагшад харюу үгэнэ.

-Ямар бүлэг олон заабаринуудые мэдэнэб, тэрэ илана.

 

2)  «Заншалта найр нааданууд»

Бүлэг бүхэн сообщении бэлдэһэн байна.Тэрэнииень шагнахынгаа урда ямар буряад заншалта һайндэрнүүд бииб гэжэ нэрлэе.

-Сагаалган

-Сурхарбаан

-Алтаргана

 

3) «Хэн һүбэлгэн бэ?» гэһэн шата соогоо команда бүхэндэ 2 таабаринууд үгтэнэ, тэрэ таабаринуудые таагаад, харюуень зураха ёһотой. Харин сүлөөтэй байһан һурагшадта таабаринууд хэлэгдэнэ хэн олон таабаринуудые таанаб тэрэ хүндэ бэлэг үгтэнэ. Энэ шата соо эгээл гоёор зураһан тааһан бүлэг илана.

 

4) «Үреэл тогтохо болтогой!» гэһэн шата соо нэгэ бүлэгэй һурагшад нүгөө бүлэгтөө үреэлнүүдые хэлэнэ. Хэн уранаар, гоёор хэлэнэб, тэдэ илана.

-Үхибүүд үреэл гэжэ юун бэлэй?

-ородоор бидэ благопожелание гэнэбди, Харин буряадаар?

Үреэлнүүд ямар байдаг бэ?

Сагаалганай

Түрэ хуримай

Түрэһэн үдэртэ зорюулагдаһан

Эжы абадаа г.м

 

5) «Буряад арадайм нааданууд»

Буряад арадай нааданууд ехэ олон юм. Мүнөө бүлэг бүхэн нэжээд наада манда харуулха ёһотой. Хэр зэргэ наадаһыень жюри тоолохо.

1-дэхи бүлэг  «Малгай ттойруулга» гэһэн наада харуулна

2-дохи бүлэг «һохор һамган» гэһэн наада харуулна.

 

6)  «Наадан дээрэ ерээбдил даа» гэһэн һүүлшынгээ шата соо үхибүүд яагаад ёохор наада хатардагые харуулна.Дүхэриглэн байгаад дуулана.

 

IV. Тобшолол

-Зай үхибүүд бэрхэт даа!  Энэ хэшээлдээ юу ойлгожо абаба гээшэбибди?

-Зүб даа ёһо заншалаа сахижа, сэсэн арадайнгаа һургаалнуудые сээжэ зүрхэндөө хадуужа саашань үргэжэлүүлжэ ябаял даа.

Заншал соомнай халуухан сай,

Заншал соомнай хани барисаан,

Заншал соомнай галай бадараан! гэһэн манай мэдээжэ уран зохёолшодой нэгэн болохо Цырен-Дулма Дондоковагай үгэнүүдээр хэшээлээ дүүргэхэе һананаб.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хэшээл: буряад хэлэн

Класс: 5-дахи

Темэ:  Тоогой нэрэ:

Зорилгонууд:  1) тоогой нэрэ гэһэн темэ дабтаха, ойлгуулха;

                          2) һурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөлгэ;

                          3) һургуулиидаа дурлал түрүүлжэ, омогорхол хүмүүжүүлхэ.

І. Оролто үгэ

- Сайн байна һурагшад! Һуугты. Мүнөөдэрэйнгөө хэшээлдэ бидэ «Тоогой нэрэ» гэһэн темэтэй танилсахабди. Таанад эхин классуудтаа тоогой нэрэ гараһан байнат, тиигээшье һаа бидэ дабталга үнгэргэхэ еһотойбди. Шэнэ темэ үзэжэ эхилхынгээ урда тээ, бидэ урда хэшээлдээ үзэһэнөө дабтая:

ІІ. Дабталга

- ямар хэлэлгын хубиие Тэмдэгэй нэрэ гэнэб?

- Мэдүүлэл соо тэмдэгэй нэрэ ямар гэшүүн болоноб?

ІІІ. Словарна хүдэлмэри

Һургуули-школа

сэгнэлтэ-оценка

 булта-вместе

дабхар- этаж

оролдодог- стараться

ІV. Шэнэ темэ ойлгуулга

самбарта: Табан    һурагша      һайнаар       һурана.

                       ?        юум. н           тэм.н         үйл. Үг

Дүрим: Юумэнэй олон үсөөниие тэмдэглэжэ, хэды? хэдыдэхи? г.м асуудалнуудта харюусадаг хэлэлгын хубиие Тоогой нэрэ гэдэг.

  Жэшээ: нэгэн, хоер, гурба, дүрбэ..

Буряад литературынгаа хэшээлдэ бидэ тоолуурнуудые гараһан байнабди. Һаная:

1 хилар хитад тахяа,

2 хилар хитад тахяа г.м

Энэ тоолуур соо ямар тоогой нэрэнүүд байнаб?

Тоогой нэрэ яагаад олохобибди?

V. Физминутка

Нэгэ- бодохо,

хоер-гараа урагшань үргэхэ,

гурба- доошоо һууха

дүрбэ- дээшээ бодохо (2 дахин дабтаха)

VІ. Бэхижүүлгэ

Хэһэг  Би арбан наһатайб. Манай табадахи класста хамта арбан табан һурагша. Һургуулидамнай зуу далан үхибүүд һурадаг. Булта «дүрбэ», «таба» гэһэн сэгнэлтэнүүдые абахаяа оролдодог.

            Манай һургуули томо, гурбан дабхартай.

1)энэ хэһэг уншаха

2)ямар мэдүүлэл соо тоогой нэрэ үгыб?

3)Тоогой нэрэнүүдые олохо, буулгажа бэшэхэ

4)Холбуулалнуудые олохо

5)Оршуулха

VІІ. Хэшээлэй дүн гаргалга

VІІІ. Гэрэй даабари үгэлгэ

н. 19, упр. 31 мэдүүлэлнүүдые зохеохо

 

 

Хэшээл: буряад хэлэн (6-дахи класс)

Тэмдэгэй нэрын илгаанууд

Хэшээлэй зорилгонууд:

1)тэмдэгэй нэрэ гэһэн темэ дабтангаа, тэрэнэй илгаанууд тухай ойлгуулха;

2)аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хүгжөөхэ;

3)түрэл нютагтань дурлал түрүүлжэ, һайн ябадал хүмүүжүүлхэ;

Хэшээлэй ябаса:

І. Оролто үгэ

- Сайн байна, үхибүүд! Һуугты, мүнөөдэр хэн үгыб тэмдэглэе. Хэшээлдээ бидэ тэмдэгэй нэрэ гэһэн темэтэй танилсахабди, урда классудта гараһанаа һанаха ажал ябуулхабди. Шэнэ темэдэ орохынгоо урда, словарна хүдэлмэри ябуулая.

ІІ. Словарна диктант (Слайд №2)

Буряад орон, нютаг, Түнхэн, байгаали, аршаан, булаг, дэлхэй. (Слайд №3 шалгаха)

 ІІІ. Дабталга                   

Урда хэшээлдээ бидэ «Юумэнэй нэрэ » гэһэн темэ үзэжэ дүүргэһэн байнабди, тиимэһээ мүнөө дабталга үнгэргэе.  Танай урда саарһан дээрээ хэһэг тараагаатай, энэл хэһэг слайд дээрэ харанабди(Слайд № 4)

Даабари:

1)энэ хэһэг уншаад, юун тухайб гэжэ хэлэхэ;

2)хэһэг соо юумэнэй нэрэнүүдые түүжэ абаха; (Слайд №5 шалгалта)

ІV. Словарна хүдэлмэри

Онгосо

Гол

Орой

Домто

Мэдээжэ

 

 

V. Хэһэгээр ажал ябуулга

-Үхибүүд хэһэгтээ үшөө дахин анхаралаа хандуулая, эндэ илгаатай үгэнүүд байна, энэ ямар үгэнүүд гэжэ хэлхээр бэ?  Юумэнэй нэрэ гү? Үгы, тиигээ хадаа ямар хэлэлгын хубиб?

- зүб даа! Ямар гэһэн асуудалда харюусадаг хэлэлгын хуби «Тэмдэгэй нэрэ» гээшэ.(Слайд №6)

VІ. Шэнэ темэ ойлгуулга

Дэбтэрнүүдээ нээгээд, хэшээлэйнгээ темэ бэшэжэ абая. Хэшээлэймнай эпиграф хадаа  «өөрын дайда дулаан, хүнэй дайда хүйтэн». Энэ оньһон үгэ соо тэмдэгэй нэрэ бии гү?

Бидэ  хэшээлдээ тэмдэгэй нэрын удха шанар тухай хөөрэлдэхынгээ  хажуугаар тэмдэгэй нэрын илгаанууд  тухай хэлсэхэбди:

 Тэмдэгэй нэрэнүүд: (слайд № 7)

Шанарта                   Харилсаата

Хүхэ (хүб)                  наран- нарата

Ногоон (ноб)              хада-хадата

 

VІІ. Физминутка

VІІІ. Ребусы (слайд № 8)

ІΧ. Бэхижүүлгэ

Бүлэг бүлэгөөр даабаринууд үгтэнэ (3 бүлэг)

1-дэхи бүлэг – таблица соо шанарта ба харилсаата тэмдэгэй нэрэнүүдые бэшэхэ;

2-дохи бүлэг- юумэнэй нэрэнүүдтэ тэмдэгэй нэрэнүүдые тааруулан бэшэхэ;

3- дахи бүлэг – үгэнүүдые хэрэглэн мэдүүлэлнүүдые зохеохо.

Χ. Зурагаар ажал ябуулга

Уридшалһан даабари шалгалта. Уран зуралгын хэшээлдэ зураг зураһан байнабди, мүнөө энэ зурагаа шэрдэхэбди, харин Света самбарта гараад, шэрдэхэ. Тиигээд маанадта Света өөрынгөө бэшэһэн зохеолго уншаха, таанад анхаралтайгаар шагнаарайгты!

ΧІ. Тобшолол

- мүнөө дахин эпиграфтаа бусаад, хүүрэлдэе. Энэ оньһон үгэ хэһэг хоер таарана гү?

Юундэ тиигэжэ хэлэгдэнэб? Нэгэ бэрхэ һурагшада хэлүүлхэ, тиигээд